بیا که انجمن چشم من چراغ ندارد
شب از سپیده دم ای ماه من! سراغ ندارد
کدام گوشه اجاق فراق، زمزمه سر داد
که دیگ خاطرم از آتشت فراغ ندارد
برای من- منِ دیوانه- زنگِ راحتِ دل نیست
چو غیر جَلجَلِ زنجیر، در دماغ ندارد
مزید عافیت! ای سالکان مشرب ساغر
سمندر عطش من سرِ ایاغ *ندارد
بیا به عشق بلندْ آشیان دلالتِ دل کن
که تابِ همنفسی با کلاغِ لاغ ندارد
کلاه گل به سرم بر مکش که این سرِ وحشی
برای چه چه بلبل دل و دماغ ندارد
رباب و چنگ چه دارد برای این دلِ بیدل؟
مقام پرد ه ی این دل کسی سراغ ندارد
علاج عنصرم از آب و خاک و باد، نجویید
نهاد لاله ی این دشت، غیر داغ ندارد
کوچه‌های باغ را یادت هست؟..
من از آن بازترین کوچه سخن می گویم
یادتان هست که در جوش بهار
و در آن غلغل ثلث سوم؟...
من از آن سبزترین واحه سخن می گویم
یاد آن کوچه بخیر
یاد آلوچــــه بخیر
یاد جریان بزاقی که هنوز
در حباب آه ما می‌موجد.
«آه»:
کوچه‌های باغ را یادت هست؟
و درختان مقابل را، هم؟
اعتناشان نه به پرچین
نه حصار
ـ مثل ما! ـ
می‌کشیدند سرِ سبز، بلند از دیوار:
داریوش!
آی کریم!
آی جمال!...
جیبتان سبز!
بیایید که وقت چایی است
چرخ را قفل کنید
«زندگی این همه نیست»
زود باشید که هنگام غروب
یا که شاید پاییز
یا زبانم لال... یک حادثه‌ای!
[مثل امروز !!]
مثل یک ساعت شمّاته ی شیرین‌آشوب
ـ در بزنگاه لطیف رؤیا ـ
عین یک عربده‌ای در راه است...
***
کوچه‌ای باید داشت!... سروده سال1373
َپریشانم مکن زین بیشتر،من هم دلی دارم
اگرچیزی نمی گویم یقینآً مشکلی دارم
چه فرقی می کند پاییز باشد یا بهار آخر
من این کنج قفس تنها وبی کس منزلی دارم
شماوجنگل ودریا وباران هایتان...باشد
من اینجا خود پریشان موی وچشم ساحلی دارم
غروب جمعه خون ریزست وخونم درنمی آید
رگم را کاش می جستی ببینی مشکلی دارم؟
چه دنیای بدی،سردی،سیاهی،سوگواری ـ آه
نمی دانم چرا اینقدر مرگ تنبــــــلی دارم
نگو داری شکایت می کنی ازمن ـ خداوندا
شبی ـدر خلوتی ـ گاه ـ ای دل ای دل ای دلی دارم
دل ای دل ،ای دل ای دل، خسته ات کردم حلالم کن
که از سنگین دلان ـ هردم به دوش ات محملی دارم....
«پریشان کن سر زلف سیاهت » من هنوز آخر
برای عشق ورزی دست های قابلی دارم
حالا
ما عشق را، ما عشق را باور نکردیم
ما را صدا کردند و ما باور نکردیم
فریادها گل کرد و ما خاموشْ سنگان
پژواک ها را پس چرا باور نکردیم؟
خون می چکید از نافه ی پاک غزالان
آلاله ها گفتند و ما باور نکردیم
گفتند و گفتند و هزاران بار گفتند
یکبار یکبار ای خدا باور نکردیم
هر شب چراغانِ شقایق بود این دشت
ما سرخ را، ما سبز را باور نکردیم
رقص صریح شاپرک ها را در آتش
یا بی خبر بودیم یا باور نکردیم
دریادلان تا مشرق خورشید رفتند
دیدی دلا؟ دیدی دلا؟....باور نکردیم!
وقتی گل سرخ سحر تشییع می شد
آنقدر خوابیدیم تا باور نکردیم
ما را ببخشید ای شهیدان خدایی
ما عشق را مثل شما باور نکردیم 1376
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
برای شاعری که گفته است:
ای که گفتی شهید یعنی چه پسرم! جنگ چیز خوبی نیست
دلم گرفته از این روزگار...می فهمی؟
ازین زمانه ی بی اعتبار...می فهمی؟
چقدر کهنه شد این فصل های بی معنی
ببین تو چیزی ازین نوبهار می فهمی؟
خدا به داد دل ماغریبه ها برسد
تو هم که مثل خودم زارزار می فهمی!
زمانه تیغِ جگرتشنه زیر سر دارد
بترس غنچه اگر آبدار می فهمی!
خدانکرده تو هم سکته می کنی شاعر!
عزیز من تو چرا بی گدار می فهمی؟....
**
دوباره دربه دری..عاشقی...؟..چرا جانم
همیشه درد خودت را دوبار می فهمی؟ حالا
تقدیم به آل سقوط:
حاجی بیا به گرد خم می طواف کن
دور حجر گذشت بیا باده صاف کن
گر می روی و پند مرا باد می دهی
این اُشتُلم به «قوم بنی بند ناف »کن:
شارب تراشِ ریش درازِ درشت خوی
ای کلّه صاف کرده برو سینه صاف کن
شیطان تویی که حرمت آدم شکسته ای
آیینه را ببین و خودت اعتراف کن
حالا که ترک سنّت سفیا ن نمی کنی
با کافران قدح کش و با دین مصاف کن
خون هزار خلق مسلمان که ریختی
دیگر بس است،غیرت دین را غلاف کن
شمشیر را«شفای شریعت»شمرده ای
تبَّت یَداک!،ترک حدیث گزاف کن
این آخرالدّواء که تجویز کرده ای
دردی دوا نکرد،برو خود شیاف کن
(باعرض کمی معذرت...دلمان خون است دیگر.....)
«هذامن فضل ربی»
* شعر برگزیده در
کنگره کشوری شاعران آیینی*
* نذر ســلامت مادرعــــــــــــزیزم
*** * تقدیم به همه ی پاک بانوها
ای نام تو نو بهـــــــــــــارِ آغاز
بی نام تو لاله کی شود باز؟
ای حُسن تو مَطلع شقایق
دیباچه ی اولین دقایق
ای بخت سپید صبحگاهی
دوشیزه ی عصمتِ الهی
ای زهره جبینِ مطلع البدر
گیسوی هزار لیلـة القدر
ای مایه به مهر و ماه داده
آسایه به شامگاه داده
ای نام تو بر نگین خاتم
مصداق تمام اسم اعظم
مفتاحِ دری که بسته باشد
مصباحِ دلی که خسته باشد
بر سکه ی حوری و ملَک، حک
در هفت عروسِ نُه فلک، تک
فرّمایه ز کیست روح مریم؟
فرمانبرِ کیست نوح در یمّ ؟
ای کوثرِ در «کَسا» نِشسته
بر تارُکِ «هل اتی» نِشسته
گُلپونه ی پینه بسته دستت
دستاس فلک به گرد شستت
واکرده بهشت بر توآغوش
هر چند که می کنی فراموش
حوران بهشت در شگفتند
شرابه ی دامنت گرفتند
پر در پر و سر به سر یکایک
دنبال پیامبران ملایک
در طوفِ تو دف به کف رسیدند
پابوس تو صف به صف رسیدند
خاتم زده بوسه ها به دستت
یعنی که فدای ناز شستت
ای دختر سوگوار سرمد
ای مادر داغدار احمد
ای فرش نشینِ عرش در بر
پهلوی تو دادگاه داور
هم غنچه ی گل نهفته ای تو
هم وحیِ سخن نگفته ای تو
ای چشم تو هفت پرده ی هو
چشم تو کجا و چشم آهو؟
در عین جمال، ذوالجلالی
مجموعه ی احسن الخصالی
***
ای چشم تو چشمه ی اهورا
«طاها»ی نِشسته در «طَهورا»
وحی عسل و زبان سوسن
بیت الغزل نظام احسن
کندوی ملَک به خانه ی کیست؟
هندوی فلک نشانه ی کیست؟
ای شبنم برگ قل هوالله
خال لب حق ، کریمـة الله
مستوره ی «سبعة المثانی»
اســـطوره ی آب زندگانی
تمثیل خدا به یک اشاره:
خورشــــــــیدِ دوازده ستاره
اســـــــــــرار تو مدرک نبوت
رفتار تو مســلک نبوت
ســـجاده ی تو پَرِ ملایک
تسبیـــــــح تو گوهر ملایک
از خاک تیمـــــــــــــم تو آدم
برخاست و شد مسیحِ مریم
ای مادر مهــــــــترِ زمانه
مقصود تویی ، جهان بهانه
جز سرّ تو نیست در مقامات
خود دانی و فاطر السماوات...
ای ماه معاد، قطب ساعت
دریای حماسه ی شفاعت
فرمان قضا، نصیبه ی توست
دیوان جزا کتیبه ی توست
ای کار گشای هر چه بستند
تیمارِ دلی که درشکستند
این بارِ گناه بسته ی ما
این هم دلِ در شکسته ی ما
از عمر، نمانده غیر پاسی
ماییم و دلی که می شناسی
ماییم تنی تباه کرده
برنامه ی خود سیاه کرده
جز مهر تو حاصلی نداریم
هر چند که قابلی نداریم
ای مادرِ محض مهربانی
تو ،بنده شناسِ نکته دانی
دانی که دلی خراب دارم
جامی تهی از شراب دارم
می سوزم و روی آتشم نیست
در شیشه ی دل پریوَشم نیست
ابتر شده دودمان آهم
از کوثر تو پیاله خواهم
دریاب دل رمیده ام را
وین جان به لب رسیده ام را
این قصه ی روی داده را ، هم
وین نامه ی سرگشاده را ، هم
ای مهر تو مایه ی شفاعت
وی قهر تو سوره ی برائت
فردای قیامت و تو و من
چشمم به شفاعت تو روشن
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*کنگره ی استان فارس ـ فدک الزهرا سلام اللله علیهاـ 1380
***
ای تحفه ی سدره، سیب طوبی
انسیه نمای حورْ سیما
ای جز تو حجاب – لایه لایه
مضمون کتاب- آیه آیه
ای روح مقدسات عالم
روح القدس از تو می زند دم
ای نسل تو چشمه ی مبارک
اصل تو کرشمه ی تبارک
ای از تو نژاد سبز، باقی
غوغای چمن چمن اقاقی
بنگر که تو می شوی به معراج
سبّابه ی بهت کاج در کاج
پیراهن آفتاب برتن
منجوق ستارگان به دامن
ای عرش خدا «پَرَندِ»آهت
جبریل، براق نیمه راهت
آنان که ره خدا گرفتند
از پاقدمِ تو پا گرفتند
روح و ملَک و مسیح و ادریس
حوران حرم نشین پردیس
از مهرِ رخ تو همچو اسپند
سبّوح زدند و پر گرفتند
ای لطف نسیم، قهر طوفان
آشوبِشِ عقل فیلسوفان
ای دیده ی عقل، از تو کوتاه
محراب شهود، چشمِ الله
راز ســــحر و سپیده ی عشق
ای دیده ی تو چکید ی عشق
وصف تو و حور؟ لا وکلّا
انسیّه، ولی هزار امّا
تندیس خدا بدین شمایل:
آیینه ی کبریا مقــــــابل
پرگار حریم "لَن تَرانی"
در نقش تو مانده عقلِ« مانی»
واللیل: حجابِ والنهارت
والشمس: نقابِ زینهارت
ای جلوه ی ذات، لوحش الله!
مرآت صفات! بارک الله!...
***
ای علت انبیای مرسل
معلول علی ، شهید اول
ای قلب شکسته ی پیمبر
پهلوی تو سینه می زند در
گر نه تو خلیله ی خدایی
در آتش بولهب چرایی؟
یک روز به دامن پیمبر
یک روز میان آتش اندر
یک روز گُلِ سرِ مدینه
یک روز «مدال سرخِ سینه»
یک روز خطاب نازدانه
یک روز عتاب تازیانه
بس کن که طریق طاقتم رفت
بس کن که سر بلاغتم رفت
بس کن که «خدا خدا خدایا»
از خاک رسول کرده غوغا
یا فاطمه! من بلاغتم نیست
بر شعر فصیح طاقتم نیست
نام تو برای پاکبازی ست
کِی بهر چنین زبان درازی ست
ای دُرّ یتیم، قرّةُ العین
خون گریه کناد چشم کونین
تاریخ درِ شکسته بگذار
گل ًمیخِ به خون نِشسته بگذار
مگذار سر جنون بگیرم
از رگ رگ خویش ، خون بگیرم
این تیر، کنون نجَسته اولی
هم در دل من نشسته اولی
آلاله به خون سرشته بهتر
مرغ دل ما برشته بهتر
چون حلقه بر این نگینِ سختی
دندان به جگر گرفته لَختی
در کارِ بلال ماندنم به
در مأذنه لال ماندنم به
از داغ تو ای بهارِ ایزد
طاووس بهشت پر بریزد
ای زخم تو یادگار شیعه
خون جوشیِ هر بهار شیعه
ماییم تبارِ تب گرفته
اسرار هزار شب گرفته
خورشیدِ به شب نهفته داریم
یک سینه سخن نگفته داریم
در سُنبُله می نهیم این داد
تا قبضه ی ذوالفقارِ میعاد
***
خورشید نهفته – آه، زهرا!
داغ تو گرفته ماه ، زهرا!
از خاک تو رُسته ایم والله
خاک تو نجسته ایم والله
از خاک نبوده ای که در خاک
جوییم تو را- الهه ی پاک!
ای پرده نشین لامکانی
ای سدره نشان بی نشانی
قبر تو عمارتی ندارد
قدر تو عبارتی ندارد
خاک آستان اقدسش: مهدی مشکات(بیاتی ریزی)
ویراسته ای از سروده سال 1374
نمی خواهم دلم ازسنگ باشد
اگرچه مثل غنچه تنگ باشد
اگر دلها اسیر عشق بودند
چرا باید همیشه جنگ باشد
بمیرم من برای غربت دل
که باید شاهد نیرنگ باشد
به امید زمانی که محبت
چراغ لاله ی فرهنگ باشد:
بیاچیزی در این صحرا بکاریم
اگرچه بذر آلاشنگ باشد
غزل، تبریک،لبخنده،نیایش..
بیا تاهست ،این آهنگ باشد
برای آشتی یک بوسه کافیست
اگرچه از دهانی تنگ باشد
تو هم ریگی اگر در گالشت نیست
نباید مشکلت فرسنگ باشد!
دعا کن ازشبِ یاران همدل
همیشه پای رفتن لنگ باشد
اگرچشمی دل ما را بگیرد
الهی شوخ باشد،شنگ باشد
ودیگر آسمان بینش ما
همیشه صاف وآبی رنگ باشد
برای محفل موسیقیِ دل
تپش های تو ضربآهنگ باشد * 1375
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*توگفتی من دلم سنگ است..آری:
جواب سنگ دلها«سنگ»باشد
مطلبی که در پیش دارید بخشی از یادداشت دکتر صادق طباطبایی در ابتدای کتاب (زندگی در عیش مردن در خوشی) اثر نیل پستمن میباشد. اگرچه نزدیک به 15 سال از انتشار این کتاب می گذرد اما با توجه به اهمیت و محتوای عمیق مطالب آن و گسترش روزافزون شبکه های مختلف تلویزیونی و ماهواره ای، مناسب دیدیم این مطلب را که در واقع چکیده ای از اثر مذکور می باشد، مورد نظر اهل اندیشه قرار دهیم.ـ باشگاه اندیشه : هنوز بحثها و گفتگوهایی که نیل پستمن Neil Postman)) با انتشار کتاب جنجالی خود ”انقراض طفولیت“ (در سال 1983م/ 1362هـ . ش) برانگیخته بود جریان داشت که کتاب جدیدی از او به این مجادله ها و اختلاف آرا پایه و شالوده ای نوین بخشید و تفکر و تأمل و چاره اندیشیهایی عمیق را به جریان انداخت. زیرا” پستمن“ این بار به نقد تلاش ها و فعالیت های ویران گری فرهنگیی می پردازد که ریشه در سوداگری و سودآوری تجاری و تبلیغات بازرگانی دارد و روی به جانب تفریح و سرگرمی و خوشگذرانی مطلق و لگام گسیخته . نظریهای که ”نیل پستمن“ در کتاب جدید خود به نام «زندگی در عیش مردن در خوشی» شالودة پژوهشها و مطالعات خود قرار داده عبارت از آن است که انسانهای عصر حاضر – خاصه در ایالات متحده آمریکا – حاکمیت و قدرت تعیین سرنوشت خویش را یک سره از دست داده و آن را یکجا به وسایل ارتباطجمعی سپردهاند .در حقیقت این وسایل ارتباطجمعی هستند که از یکسو نقش روزافزون خود را بر آنچه با آن آشنا میشویم، رویاروی آن قرار میگیریم و هر آنچه را که تجربه میکنیم و به عنوان تجربه یادانش میآموزیم و آنگونه که دانسته های خود را میسازیم و شکل میدهیم بر عهده گرفته اند و بدانها شکل و جهت میدهند: بلکه از سوی دیگر به گونه ای رو به تزاید به ما تحمیل میکنند که به چه بیندیشیم، چگونه بیندیشیم، چه و چگونه و چرا احساس کنیم، رابطه مان با خود و با دیگران چگونه و به چه میزان باشد و ... به بیان کلی، این وسایل ارتباطجمعی هستند که حاکمیت ما را بر خود و بر اندیشه و بر احساس و ادراک ما و نیز بر روابط انسانی و اجتماعی ما از ما ربوده اند . همین نگرش و باور را ”نیل پستمن“ در کتاب دیگرش ”تکنوپولی“ زمینه ی بررسی ابعاد تأثیر تکنولوژی نوین مخصوصاً کامپیوتر قرار داده است. در آن کتاب مؤلف از زوایای مختلف، اسارت انسان، فرهنگ، و تاریخ بشری را در چنگال الهه هایی به نام تکنولوژی بررسی میکند و زیانهای جبرانناپذیر کابرد تکنولوژی بدون اخلاق را با بیانی بسیار استوار و منطقی و مبتنی بر شواهد و قرائن و آمارهای علمی برمیشمرد و سپس ضمن اظهار ناامیدی از نجات جامعه ی آمریکا – به عنوان قطب آمال و قبله ی تمنیات انسانهای بیشمار این کرة خاکی – معتقد است: جوامعی که از فرهنگ هشیاری برخوردار هستند و هنوز اسیر چنگال بیرحمانه تاریخ ستیز و دین کُش و فرهنگ برانداز نظام انحصارگر تکنولوژی (=تکنوپولی) نشده اند، میتوانند با بهره گیری معقول و آگاهانه از مزایای تکنولوژیهای جدید، خود را تسلیم توقعها و تمناهای فرارخساری آن نسازند و در نتیجه میتوانند – برخلاف آمریکا – با حفظ تاریخ و فرهنگ و تمدن و باورهای اعتقادی خود، عنان سرنوشت خود را با تسلط بر عناصر اصلی انسانیت و اهداف عالیه انسانی همچنان در دست داشته باشند . در کتاب زندگی در عیش مردن در خوشی، مؤلف تأثیرات رسانه ها و وسایل ارتباطجمعی را – به عنوان یکی از تکنولوژیهای فراگیر و مدرن – بر فکر و اندیشه و شعور و رفتار انسانها و نیز بر فرهنگ و ارزشها و باورهای مذهبی جوامع مورد بررسی و پژوهش قرار داده است. توجه اصلی” پستمن“ در این مطالعه، بر روی تلویزیون متمرکز است و از زوایای متفاوتی به روشن ساختن اثر تخریبی این رسانه بر شکلگیری فکر و رأی و اندیشه و جهانبینی انسان میپردازد. ”پستمن“ معتقد است : هر یک از ابزارهای تکنیکی که بشر برای اغراض خاص و تأمین نیاز ویژهای خلق کرده است، علاوه بر کاربردی که در همان حوزه دارد، دارای فرا رخسار یا استعاراتی است که حوزة تأثیر و کارایی آن وسیله را بسیار گسترش میدهد. به عبارت آخر، هر وسیله ی تکنیکی و هر ابزاری از تکنولوژی و در یک کلام خود تکنیک، داراری” ایدئولوژی“ است و نمیتوان آن را خنثی و بیطرف انگاشت و انسان را بیقید و شرط حاکم بر آن تلقی کرد. باران بلایی که بر جامعه آمریکا فروباریده است، بیفرهنگی و لجام گسیختگی انسانی، فقدان شعور اجتماعی، انهدام مبانی خانواده، زوال اصول فرهنگی، تلاشی پیوندهای اجتماعی، تخریب باورهای انسانساز مذهبی، تخلیه ی ارزشی نمادها و مظاهر ملی و به عبارت دیگر افول اختر فرهنگ ملی و هدم قدرت تسلط انسان بر سرنوشت خویش و جامعه خویش، همه و همه، معلول تسلیم بیقید و شرط جامعه است به رسانهای به نام تلویزیون و به نظامی به نام نظام تکنوپولی . اگر تلویزیون وسیله ای است برای سرگرم ساختن و وقتگذرانی و تفریح، در این صورت رسالت ذاتی این وسیله ارتباطی، تعیین و انتقال محتوی و حدود ارزشی هر آن چیزی است که از طریق این وسیله با مخاطبهای آن مبادله میشود. و دقیقاً خطر اصلی و عامل تعیین کنندة انهدام فرهنگی در همینجا رخ مینماید. خطر تلویزیون در نظامی که رسالت این وسیله ارتباطجمعی ایجاد سرگرمی و تفریح و ایجاد شادی و سرور در بیننده است، در این است که بخواهد به مقولات اساسی نظیر علم و سیاست و دین و مذهب و تاریخ و فرهنگ و اخبار و ... بپردازد. ماهیت ذاتی این ابزار ایجاب میکند که این مباحث به عنوان سرگرمی و تفریح و گذران وقت – در انطباق با پذیرشهای درونی و به قول ”پستمن“ ایدئولوژی“ این وسیله تکنیکی – ارائه گردند و در نتیجه همینها هستند که از حالت انسانساز خود خارج شده، کارشان در نهایت به پوچی و بیارزشی و بیتفاوتی و مآلا به انهدام میانجامد. ”... در طول تاریخ مدون بشری، این اولین باری است که انسانها با چنین پدیده خود گرفته اند – یا خو میگیرند – و به جای آن که با جهان خارج ارتباط مستقیم و جدی برقرار کنند این رابطه را از طریق تصاویر برقرار میسازند؛ به جای آنکه با جهان واقعی و خارج از ذهن روبرو شوند با تصاویری از آن روبرو میشوند؛ و به جای آن که برای شناخت بهتر و درک عمیقتری از جهان دست به تلاش زنند به جنبه ی سوداگری سودآور و تجارت و دادوستدهای آن روی آورده اند “... نتایج قهری این دگرگونی و سرانجام حتمی این مسیر حرکت، انهدام سریع قدرت تفکر زوال پرشتاب نظام شکلگیری رأی و اندیشه انسانی است. در این انهدام و زوال است که تهدید روشن و بی ابهام نهفته در ذات این رسانه ارتباطجمعی رخ مینماید؛ استقلال شخصیت و قیمومت اندیشه انسان را از او میرباید و دوران بردگی او را – در نظام جدید – پایدار میسازد. از همین گذر است که ”اساسی ترین پایه دموکراسی و آزادی انسان مورد هجوم قرار گرفته، رو به ویرانی نهاده است، و در یک کلام؛ ما از خوشی و تفریح و سرگرمی برای خود مهلکه ساخته ایم “. ”در شادی و تفریح زندگی میکنیم و در خوشی میمیریم “. www.sadeghtabatabai.blogfa.com
